Lê Văn Dũng

Nghệ Nhân Lê Văn Dũng

  • Tên: Lê Văn Dũng
  • Năm Sinh: 1977
  • Quê Quán: Làng Yên Lãng – Thọ Xuân – Thanh Hoá
  • Tiểu sử: Nghệ nhân cây cảnh
  • Câu nói tâm đắc:

Nhân Sinh sẳn thế người ơi sao mưu sinh chẳng dễ nơi kiếm tìm

Cơ Duyên Với Bonsai

Tôi gặp anh lần đầu vào một ngày giữa đông năm Giáp Thìn, trong khu vườn nhỏ của người cháu họ trong làng Phúc Cương. Hôm ấy, anh giúp cháu tôi định hình và cắt tỉa mầm cho một số phôi duối. Do sơ giao nên tôi cũng chỉ chào hỏi qua loa rồi đứng quan sát anh làm. Nom cái dáng cầm kéo rất chuyên nghiệp, tác phong khá nhanh nhẹn, nhưng cách nói chuyện thì tôi thấy không phải dân thợ chuyên đi làm cây kiếm sống mà tôi vẫn thường hay gặp. Anh vừa dọn mầm, vừa phân tích cho cháu tôi nên để lại mầm nào, đón mầm nào, để định hình dáng cây trong tương lai. Tôi nghe cách anh phân tích, đặc biệt là cách diễn ngôn sau trước, trực giác mách bảo tôi rằng, người ấy là một người thú vị. Tôi vốn là kẻ hàn sĩ ăn cơm giang hồ mấy chục năm rồi, nên thường thích người thú vị hơn là người địa vị hay học vị. Bởi người địa vị hay người học vị thì thiên hạ thiếu gì, nhưng người thú vị thì phải đủ duyên mới gặp. Tôi cũng thích mọi sự phó mặc cho nhân duyên, nên cũng không chủ động kết giao, nhưng rồi, mọi sự lại như Duyên…
 
Ít hôm sau, tôi đang làm chữ nơi lán nhỏ được bố trí trong khu vườn của mình thì thấy mẹ tôi báo nhà có khách. Mười mấy năm qua, tôi lang bạt tứ chiếng, nhưng bạn hữu không nhiều, lại hồi hương sống đời áo vải, khách quen biết lịch làm việc của tôi nên thường hẹn trước. Nếu khách không hẹn, tôi luôn xin phép vừa làm vừa tiếp nếu có khách vãng lai. Bởi vậy, tôi chỉ thưa với mẹ rằng: “Con đang ở bên vườn”, rồi làm việc của mình. Đang lúi húi viết và đục chữ thì có hai vị khách ăn mặc lịch sự đi vào trong vườn, chủ động chào tôi trước. Tôi ngước nhìn lên thì nhận ra anh đi cùng một người em. Anh nở nụ cười lành và nói rằng, anh đi đám cưới người quen trong xã, nên ghé qua thăm. Tôi rất bất ngờ và cũng thấy rất vui vì nhân duyên đã tới. Gác lại việc đang làm rồi kéo ghế ngồi ngoài vườn trò chuyện cùng anh. Khi ấy, tôi mới biết anh và người em đi cùng đều là những giáo viên và cũng đều là những người yêu cây, mê đắm nghệ thuật bồn cảnh từ rất nhiều năm. Chúng tôi như “được nhau” từ bữa ấy.
 
 
Tôi vốn là kẻ dốt nát, học gì và làm gì cũng chậm, nhất là trong việc chơi cây và làm cây. Cái biết thì chẳng dùng được vào việc gì, cái chưa biết thì đụng việc gì cũng vướng phải. Nên kể từ khi “được nhau”, tôi làm phiền anh khá nhiều. Anh luôn hoan hỷ chia sẻ những kiến thức anh học được từ sách vở, cũng như học được từ người anh, người thầy, người đồng nghiệp của anh là nghệ nhân Nguyễn Văn Phương. Cái nhân duyên tôi quen biết và thân thiết với nghệ nghệ nhân Nguyễn Văn Phương cũng là từ anh. Anh hơn tôi 5 tuổi và kém anh Phương 5 tuổi. Kể ra, điều ấy cũng thực là kỳ lạ mà đầy thú vị. Cá nhân tôi, ăn học chẳng được như người ta, nhưng nhờ uống nước sông Chu từ bé nên máu nghĩa khí thì lúc nào cũng có thể hoà rượu để uống với người quân tử. Bởi thế mà các anh lúc nào cũng thương mà thường tương trợ, chỉ bảo và giúp đỡ việc làm cây trong nhiều giai đoạn. Ngày tháng cứ trôi đi như thế, mỗi khi làm cây hay uống trà với nhau, anh thường kể chuyện về quá trình đến với nghề làm cây cảnh, rồi những thăng trầm sóng gió của cuộc mưu sinh lo cho gia đình. Đồng lương giáo viên có hạn, giấc mơ về những tác phẩm để đời, hay tâm huyết cứ canh cánh bên lòng, nhưng có lúc vẫn phải “vẽ cho ấm chi cành để bán mua thương mại” để mà sống, để mà mua phôi, mua chậu hay chí ít không phạm vào đồng tiền cháo sữa của con thơ. Tôi nghe chuyện của anh mà trong lòng không khỏi dội lên chút gì đó man mác, giống như cảm giác của ai đó năm nào đứng bên bờ Thuỷ Bạc, nhìn những bè lau ngược gió phía Lương Sơn vậy.
 
 
Anh là con cả trong một gia đình có bốn anh em. Sinh ra và lớn lên tại làng Yên Lãng, thuộc tổng Phú Hà, huyện Thụy Nguyên. Sau Cách mạng Tháng Tám, xã Yên Lãng đổi thành xã Phú Yên thuộc huyện Thọ Xuân. Cũng như nhiều người trẻ chơi cây ở đất này, đến với nghề cây như một định mệnh chứ không phải nguyện ý hay có sự tiếp nối từ các cụ. Năm 2010, anh xây nhà, muốn tìm một vài cây cho mục đích trang trí sân vườn, đến năm sau đó, mới bắt đầu tìm hiểu về cây cảnh. Mặc dù nhân duyên gắn bó với nghệ nhân Nguyễn văn Phương từ những năm 1997, nhưng cây cảnh chưa bén duyên được với người, cũng có thể người chưa bén duyên được với cây. Nhưng năm tháng mới vào nghề, tài liệu không có, anh đặt báo Việt Nam Hương Sắc để tự tìm hiểu, rồi miệt mài học hỏi từ anh Phương cũng như tự mày mò nghiên cứu các hình ảnh trên mạng internet của các nước có nền nghệ thuật bồn cảnh phát triển. Giai đoạn ấy, anh thử sức với nhiều chủng loại như Tùng Cối, Sơn Liễu, Linh Sam, Kim Tiền, Kim Quyết, Cẩm Thị, Mai Chiếu Thuỷ v.v… mỗi loại cây có một đặc điểm sinh trưởng và vẻ đẹp riêng, cách làm và cách chơi cũng khác nhau. Vài năm sau đó, anh dấn thân vào Sanh, Si, Tùng La Hán và Duối. Trải qua không biết bao nhiêu những được mất bại thành, cho đến khi ngồi thuyền ngược xuôi trên dòng sông Cầu Chày, anh thốt lên: “Sông Cầu Chày nước trong như lọc / Khắp hai bờ duối mọc rất xanh…”, có lẽ, mủ duối từ đó như ngấm vào trong máu của anh. Tự tay đi khai thác phôi, rồi mua lại phôi của các anh em xa gần, tỉ mẩn dựng dáng, giâm ủ, chọn mầm và nuôi cho đến khi có thể cắt giật để tạo tác những tác phẩm cho riêng mình. Khu vườn nhỏ quanh nhà và cả trên sân thượng kín mít những chậu cây lớn bé. Anh nuôi cây và cây nuôi anh. Cứ thế và cứ thế. Tiền luông nghề giáo thì anh để nuôi con…
 
 
Nhấp ngụm nước trà sau bi thuốc lào khói đặc như mây, mắt nhìn xa xăm nơi vườn duối loang lỗ ánh trăng đêm, anh tâm sự với tôi: “Cây vốn là một thự thể sống, nên khi làm cây cần chú trọng ngay từ khâu chọn phôi phải sạch sẽ. Sạch sẽ cả nghĩa về phôi lẫn nguồn gốc của phôi. Người làm cây kỵ nhất là mua phải phôi đi đào trộm, hay khai thác từ những chốn linh thiêng mà không xin phép. Làm được cây rồi thì việc duy trì phong cách cũng cần phải quan tâm. Mỗi người làm cây đều có sở trường và sở đoản, nhưng nguyên tắc cơ bản của việc chơi cây và làm cây thì nhất quyết không được bỏ qua hay đốt cháy giai đoạn. Làm một cái cây không phải ngày một ngày ngày hai có thể hoàn thiện được. Trong quá trình làm, rất nên học hỏi và tham khảo thêm nhiều ý kiến của những bậc liền anh trong nghề để tránh những sai lầm đáng tiếc…”. Tôi dù nông cạn, nghe anh nói thì thấy rất hay, nhưng hiểu thì hơi chậm, nên cứ vâng dạ ngồi nghe anh giảng. Sau những lần như thế, tôi như khôn ra thêm vài tuổi, và thấy mình thật may mắn khi bề trên sắp xếp cho đoạn trôi lăn này với những nhân duyên thật thiện lành…

Quan Điểm Nghệ Thuật

Lời Tự Tình Của Người Nghệ Nhân: Nửa Thế Kỷ Tri Ân Và “Sửa Cây, Sửa Mình”

Em ơi,

Vậy là anh đã đi qua 50 năm của cuộc đời. Năm mươi năm, một chặng đường đủ dài để nhìn lại quá khứ đã xa và hướng về những ngày tháng tương lai còn ở phía trước. Nhưng với anh lúc này, cuộc sống không nằm ở những gì đã qua hay những điều chưa tới. Cuộc sống của anh, trọn vẹn và ý nghĩa nhất, chỉ gói gọn trong hai chữ “hiện hữu”. Hiện hữu để làm gì? Để “trao yêu thương và lòng biết ơn”. Đó là triết lý, là lẽ sống mà anh đã chiêm nghiệm được qua từng thăng trầm, qua từng mầm cây vun trồng.

Mỗi sớm mai thức dậy, anh thấy mình ngập tràn trong sự biết ơn.

Anh biết ơn Cha Trời, Mẹ Đất đã cho anh không khí để thở, cho ánh mặt trời để sưởi ấm và cho mảnh đất để gieo trồng, để gửi gắm những đam mê. Vạn vật trong vũ trụ này đều là một ân huệ lớn lao.

Anh biết ơn Cha đã sinh thành, Mẹ đã dưỡng dục. Công ơn ấy như trời biển, không thể nào đong đếm. Từng giọt mồ hôi, từng nếp nhăn của cha mẹ đã dệt nên hình hài và cuộc đời anh ngày hôm nay.

Anh biết ơn chính bản thân mình. Biết ơn cơ thể này, tâm hồn này đã cùng anh đi qua bão giông, đã mạnh mẽ và kiên cường để sống một cuộc đời có ý nghĩa.

Anh biết ơn Tổ tiên, những bậc tiền nhân đã khai sinh ra dòng tộc, đã trao truyền lại cho anh dòng máu và những giá trị cốt lõi để anh luôn tự hào và không bao giờ quên đi cội nguồn.

Và có một người đặc biệt mà anh muốn dành sự tri ân sâu sắc nhất. Đó là em, người vợ yêu thương của anh. Em đã đến bên anh, “gửi xương, gửi thịt”, gửi cả thanh xuân và cuộc đời mình để vun đắp nên tổ ấm này. Tình yêu và sự hy sinh của em là bến đỗ bình yên nhất, là nguồn động lực vô tận để anh vững bước.

Anh biết ơn những đứa con tuyệt vời đã hiện hữu trong cuộc đời này, mang đến tiếng cười, niềm vui và cả trách nhiệm để anh sống tốt hơn mỗi ngày.

Và anh biết ơn hết thảy mọi nhân duyên đã gặp gỡ. Từ anh em ruột thịt, những người bạn hữu tri kỷ đã cùng sẻ chia ngọt bùi, cho đến cả những người chỉ lướt qua trong đời. Mỗi cuộc gặp gỡ đều là một bài học. Anh cũng xin cúi đầu thành kính biết ơn các anh hùng liệt sĩ, những người đã ngã xuống để mảnh đất này được hòa bình, để những người như anh có thể an yên theo đuổi đam mê của mình.

Nói về đam mê, lĩnh vực chơi cây và làm cây với anh không chỉ là một công việc, mà là một phần của lẽ sống tri ân ấy. Cây cảnh là một thú chơi tao nhã mà Mẹ Thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho con người. Với anh, mỗi tác phẩm được tạo nên không chỉ là một cái cây đẹp, mà còn là một lời cảm ơn sâu sắc gửi đến Mẹ Thiên nhiên. Anh muốn dùng đôi tay mình để gìn giữ vẻ đẹp ấy cho thế hệ mai sau, để lan tỏa nghệ thuật bồn cảnh đầy tính nhân văn giữa chốn nhân sinh bộn bề này.

Người ta thường hỏi anh bí quyết để tạo nên một tác phẩm đẹp. Anh chỉ cười và nói: “Sửa cây chính là sửa mình”. Khi anh uốn một cành cây, anh học được sự kiên nhẫn và mềm dẻo. Khi anh cắt đi một chiếc lá úa, anh học được cách buông bỏ những điều phiền muộn. Khi anh chờ đợi một mầm non nhú lên, anh học được về niềm tin và hy vọng. Mỗi cái cây là một người thầy, dạy anh cách sống chậm lại, tĩnh tại hơn và hoàn thiện bản thân.

Vì thế, “chơi cây là dưỡng tâm”. Giữa những lo toan của cuộc sống, việc đắm mình vào thế giới của cây cỏ giúp anh gột rửa tâm hồn, tìm lại sự bình yên từ sâu thẳm bên trong.

Và hơn hết, anh “chăm cây như chăm con của mình”. Mỗi ngày đều phải tưới nước, bắt sâu, quan sát xem cây cần gì, thiếu gì. Đó là sự chăm sóc không toan tính, là tình yêu thương vô điều kiện. Nhìn một cái cây từ phôi thô trở thành một tác phẩm nghệ thuật có hồn, cũng giống như niềm hạnh phúc của người làm cha mẹ khi thấy con mình trưởng thành, khôn lớn.

Năm mươi năm, anh vẫn là một người học trò nhỏ bé giữa đất trời bao la, vẫn đang học cách yêu thương và biết ơn mỗi ngày. Và anh sẽ tiếp tục con đường này, tiếp tục “sửa cây, sửa mình”, để lại cho đời không chỉ những tác phẩm xanh tươi, mà còn là một thông điệp về sự gắn kết hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

Tác Phẩm Tiêu Biểu

Dưới đây là những tác phẩm tiêu biểu của Nghệ Nhân Lê Văn Dũng

Xem Chi Tiết
Xem Chi Tiết
Xem Chi Tiết

Thông Tin Liên Hệ

  • Số điện thoại:
  • Facebook:
  • Zalo: